Een kledingadvies voor de emeritus-paus

Eerder vandaag bracht de nieuwe paus Franciscus een historisch bezoek aan zijn voorganger paus Benedictus XVI, die momenteel voorlopig verblijft in het pauselijke zomerresidentie Castel Gandolfo:

Hoezeer het ook een hartelijke ontmoeting was, is het ook een bevreemdend gezicht: twee pausen en allebei in het wit gekleed. Het geeft de indruk alsof nu ook het pausschap niet meer uniek is, dat er ook twee pausen kunnen zijn (en zelfs drie pausen zijn in de toekomst niet uitgesloten, als zij vroeg genoeg aftreden en lang genoeg blijven leven). Nu oogde Benedictus fragiel en zwak, dus hij zal waarschijnlijk niet meer in het openbaar optreden, maar de beelden van deze ontmoeting zijn al wel de wereld over gegaan.

Het besluit van Benedictus XVI om af te treden was zonder meer een moedige daad en heeft mogelijkheden voor modernisering van het pausschap geopend. Zijn ogenschijnlijk wat overhaast genomen besluiten om de titel “uwe heiligheid” en de witte soutane te blijven dragen en zichzelf “emeritus-paus” te noemen, zijn echter naar mijn mening een vergissing geweest, waarvan ik hoop dat die de positieve werking van zijn aftreden niet zullen overschaduwen.

Het is jammer en ook enigszins onbegrijpelijk dat Benedictus hier niet voorzichtiger en nederiger is geweest. Juist in de kerk is een daad van nederigheid een daad van grootsheid en zou het Benedictus alleen maar meer hebben gesierd, wanneer hij zich simpelweg als emeritus-bisschop van Rome en in een sobere zwarte soutane zou hebben teruggetrokken, en dan ook beter nog in een Italiaans klooster, dan in de tuinen van het Vaticaan.

Al enkele dagen na zijn aftreden werd emeritus-paus Benedictus door de roddelpers gefotografeerd in de tuinen van Castel Gandolfo, hier vergezeld van zijn secretaris Georg Gänswein

Niet alleen lijkt mij het beeld van “twee pausen” onwenselijk, ook zou er een beter uiterlijk onderscheid moeten zijn tussen een regerende en een afgetreden paus. Weliswaar draagt Benedictus nu geen schoudermantel (pellegrina) en sjerp (fascia) meer, maar dat is nauwelijks te zien, laat staan onderscheidend.

Toch is een dergelijk onderscheid wel gewenst, want het pausschap is geen status die men door een wijding verkrijgt en levenslang behoudt (zoals de priesterwijding en de bisschopswijding). Als een paus aftreedt, verliest hij alle bij dat ambt behorende taken en bevoegdheden. Wat resteert is zijn waardigheid als bisschop. Een afgetreden paus is overigens ook geen kardinaal meer, want die status verloor hij krachtens kerkelijk recht op het moment dat hij tot paus gekozen werd.

Een beter alternatief voor een afgetreden paus zou daarom een standaard zwarte soutane zijn, maar dan voorzien van witte knopen, een witte zoom en een witte sjerp, om daarmee toch zichtbaar te maken dat de drager voorheen de zetel van Petrus bekleedde:

De dagelijkse kledij van de paus (links) en een voorstel voor een emeritus-paus (rechts)

Deze nieuwe vorm zouden we “klein wit” kunnen noemen, analoog aan het “klein paars” dat wordt gedragen door priesters aan wie door de paus de eretitel “Erekapelaan van de paus” is verleend. Hun kledij bestaat uit een zwarte soutane met paarse knopen, een paarse zoom en een paarse sjerp, maar zonder schoudermantel, borstkruis en solideo:

De kledij voor een bisschop (links), een erekapelaan (midden – “klein paars”) en een priester (rechts)

Net zoals een erekapelaan dus de eer heeft om een afgeleide variant (klein paars) van de bisschoppelijke kledij (groot paars) te dragen, zo zou een afgetreden paus een afgeleide variant (klein wit) van de pauselijke kledij (groot wit) kunnen dragen.

Dit zou een duidelijker onderscheid zijn met de regerende paus en daarmee ook een uitdrukking van het respect voor diens ambt. Het opmerkelijke is namelijk dat zozeer als Benedictus tijdens zijn pontificaat de unieke positie en waardigheid van het pauselijk ambt wilde benadrukken, hij er nu afbreuk aan doet door nog zo duidelijk als een tweede paus herkenbaar te zijn.

.

Sobere paus Franciscus volgt pontificale Benedictus XVI op

Eergisteren werd de argentijnse kardinaal Jorge Mario Bergoglio SJ gekozen tot nieuwe paus, waarna hij de naam Franciscus aannam. Zijn allereerste optreden maakte al direct duidelijk dat hij kiest voor een soberheid die in contrast staat tot de pontificale overdadigheid van zijn voorganger paus Benedictus XVI.

Vooraleer de nieuwe paus verscheen, was er eerst de befaamde witte rook, die deze keer in dikke wolken uit de kleine schoorsteen (die dit jaar zelfs op twitter te vinden was) kwam, net als ook eerder de zwarte rook er in dikke wolken uitkwam. Dit was duidelijk bewust zo gedaan om misverstanden over de kleur van de rook te voorkomen.

De nieuwe paus Franciscus bracht al in vele opzichten nieuwe dingen. Waar kardinaal Ratzinger in 2005 nog koos voor een naam die aansloot bij een lange rij gelijknamige voorgangers, koos kardinaal Bergoglio nu voor een naam die nog nooit eerder door een paus gedragen is: Franciscus.

Zoals hij zelf verklaarde, verwijst deze naar naar de bekende heilige Franciscus van Assisi, ondanks dat er ook de evenzeer heilige Franciscus Xaverius is, die net als de nieuwe paus lid van de jezuïtenorde was. Franciscus is daarmee de eerste jezuït ooit die paus geworden is.

Een volgende verrassing kwam toen de nieuwe paus op het balkon verscheen: niet zoals al zijn voorgangers gekleed in de pauselijke koorkledij (een wit rochet met rode schoudermantel (mozetta) en daaroverheen de rijkversierde staatsiestola), maar louter in de witte soutane. Hij droeg daarbij het eenvoudige metalen borstkruis dat hij als bisschop al had, in plaats van een rijkversierd gouden exemplaar dat voor de paus beschikbaar is.

Paus Franciscus verschijnt in de witte soutane, met rechts van hem ceremoniemeester Marini met de staatsiestola in zijn handen

Het oogde direct als een grote breuk met de stijl van zijn voorganger Benedictus, die gedurende zijn pontificaat juist een reeks traditionele, maar in onbruik geraakte pauselijke gewaden weer in ere herstelde en ook overigens een voorkeur had voor een barokke aankleding.

Dit contrast werd bijna pijnlijk benadrukt door het feit dat de ceremoniemeester van paus Benedictus, mgr. Guido Marini, naast de nieuwe paus stond en de barokke staatsiestola nederig in zijn handen hield. Paus Franciscus deed deze stola alleen om tijdens het uitspreken van de zegen Urbi et Orbi, om hem daarna ook meteen weer af te doen.

Het moet voor Ratzinger en Marini een op z’n minst teleurstellende ervaring zijn geweest, vergeleken bij hoe zij zich hebben ingespannen om de oude grandeur van het pausschap in ere te herstellen. Paus Benedictus verscheen na zijn uitverkiezing in april 2005 bijna triomfantelijk op het balkon van de Sint-Pieter: gekleed in de traditionele pauselijke koorkledij en met zijn armen wijd gespreid in de lucht, zwaaiend naar alle mensen op het plein:

Paus Benedictus na zijn verkiezing tot paus in 2005, gekleed in de pauselijke koorkledij

Maar ook hier bleef het niet bij, want paus Franciscus begon vervolgens zijn toespraak met een gebed voor zijn voorganger, die hij opvallend genoeg aanduidde als “emeritus-bisschop” – in plaats van als de “emeritus-paus“, de titel die Benedictus XVI zichzelf gegeven had.

Na het bidden van het Onze Vader, het Ave Maria en het Eer aan de Vader, vroeg de nieuwe paus aan het verzamelde volk om ook voor hem, hun nieuwe bisschop, te bidden. Alles wederom geheel nieuwe elementen, waarbij het laatste goed aansluit bij de visie van het Tweede Vaticaans Concilie, waarin sprake is van een dualiteit van gelovigen en hun herders en van onderlinge collegialiteit. Dit wederom in tegenstelling tot een pauselijk primaatschap dat paus Benedictus zo sterk leek te willen benadrukken.

Benedictus XVI is daarmee vergelijkbaar met Pius XII, en net zoals die werd opgevolgd door de eenvoudige en goedmoedige Johannes XXIII, is nu paus Franciscus gekozen. Met zijn bescheiden, vriendelijke en vrome optreden deed deze tevens direct denken aan paus Johannes Paulus I, die ook als een eenvoudige parochiepriester op de troon van Petrus zat, maar wiens pontificaat in 1978 slechts 33 dagen duurde.

Opvallend was verder nog dat het wapenkleed dat traditiegetrouw aan het balkon wordt gehangen, dit keer geen pauselijk wapen vertoonde. Voorheen zat daar altijd nog het wapen van de vorige paus op, maar nu was er slechts een wit vlak. Volgens mediaberichten omdat de vorige paus in dit geval nog in leven is.

Eerste misviering

Tijdens zijn eerste mis, die paus Franciscus gisteren in de Sixtijnse Kapel vierde ter beeindiging van het conclaaf, trad hij op met de pauselijk kruisstaf van zijn voorganger, maar wel in een kazuifel van moderne snit en met de eenvoudige mijter, die hij eerder al als aartsbisschop droeg.

Opvallend was dat hij hierbij geen pallium droeg, maar dat is waarschijnlijk omdat hij die komende dinsdag tijdens zijn plechtige inhuldiging overhandigd zal krijgen. Ook viel op dat Franciscus de mis in een moderne opstelling vierde, dat wil zeggen, richting de gelovigen (ad populum), in plaats van aan het oude, tegen de muur geplaatste altaar (ad orientem), waar Benedictus sinds 2008 de voorkeur aan gaf.

Waar paus Johannes Paulus II een politieke paus genoemd wordt en paus Benedictus XVI een theologische en liturgische, valt het te verwachten dat paus Franciscus een pastorale paus zal worden, met oog voor de noden van gewone mensen.

Wat betreft de pauselijke liturgie is echter te hopen dat hij niet al te drastisch breekt met wat zijn voorganger heeft opgetuigd, hoewel een meer sobere en moderne liturgie wel in lijn is met de opeenvolgende pausen Paulus VI, Johannes Paulus I en Johannes Paulus II, waar tot nu toe alleen paus Benedictus XVI een opvallende uitzondering op vormde.

.

Het informele aftreden van paus Benedictus XVI

Sinds ongeveer anderhalf uur geleden is het pontificaat van paus Benedictus XVI bijna geruisloos geëindigd en bevindt de Rooms-Katholieke Kerk zich na 8 jaar weer in een periode van Sede Vacante, waarin de Stoel van Petrus vacant is, totdat er een nieuwe paus gekozen is.

Benedictus XVI nam vanochtend met een korte toespraak in de Sala Clementina van het Apostolisch Paleis afscheid van het college van kardinalen. Daarna vertrok hij per helicopter naar het pauselijke buitenverblijf Castel Gandolfo, waar hij de rest van de avond in gebed zal doorbrengen.

Paus Benedictus XVI verlaat het Apostolisch Paleis in Vaticaanstad
(reportage van ABC News)

Geen ceremonie

Opmerkelijk is dat het tijdstip waarop zijn aftreden is ingegaan, 20.00 uur, zonder enig ceremonieel is voorbijgegaan (enkel werd de poort van Gastel Gandolfo gesloten en vertrok de Zwitserde Garde). Wel werd het vertrek van de paus uit het Vaticaan en zijn korte reis naar Castel Gandolfo volledig live op televisie uitgezonden en ook ter plekke waren duizenden mensen aanwezig om nog eenmaal Benedictus als paus te kunnen zien.

Het had echter ook goed denkbaar geweest om dit historische aftreden met een kleine, maar waardige ceremoniële handeling gepaard te laten gaan. Zoals we binnenkort zullen zien, zal bijvoorbeeld koningin Beatrix aftreden door middel van het ondertekenen van een plechtige akte van abdicatie.

Ook de paus had dat op die wijze kunnen doen. Temeer daar er nu, voor zover bekend, geen officieel document is waarin Benedictus XVI zijn aftreden heeft vastgelegd. Voor de juridische geldigheid van zijn beslissing maakt dat niet uit, maar het levert wel een leemte op in de historische documentatie.

Zo’n ondertekening had nog gevolgd kunnen worden door het verbreken van de pauselijke zegelstempels en de vissersring. Dit gebeurt al eeuwenlang na het overlijden van elke paus om te verhinderen er daarna nog misbruik van de zegels gemaakt zou kunnen worden. Het verbreken van de zegels gebeurde in het verleden dan ook vaak in bijzijn van getuigen en had nu een mooi ‘fotomoment’ kunnen zijn.

Emeritus-paus

Inmiddels is ook bekend geworden dat Benedictus kort voor zijn aftreden besloten heeft om voortaan ‘emeritus-paus’ genoemd te worden en zijn pausnaam, alsmede de aanspreektitel ‘zijne heiligheid’ aan te houden (enkele kerkjuristen hadden al kritiek op dit besluit). Ook zal hij de witte soutane blijven dragen. Daarbij zullen dan wel de sjerp en de schoudermantel (pellegrina) ontbreken, aangezien dat laatste het kenmerk is van de geestelijke bestuursbevoegdheid van de drager (op de officiële website van de Nederlandse kerkprovincie aangeduid als “een soort schouderdoek”).

Aanvankelijk was er nog onduidelijkheid over deze dingen. Zo had Benedictus ook als ‘emeritus-bisschop van Rome’ kunnen worden aangeduid of met de gewone bischoppelijke kledij kunnen volstaan. Hoezeer zijn terugtreden ook van nederigheid en bescheidenheid getuigt, zien we dat Benedictus XVI toch sterk aan de waardigheidstekenen van zijn vroegere ambt lijkt te willen vasthouden. We zagen dit eerder al bij alle traditionele pauselijke gewaden die hij in ere heeft hersteld.

Met zijn historische besluit om af te treden heeft hij het mogelijk gemaakt dat het pausschap voortaan door jongere mensen en op een meer energieke wijze kan worden ingevuld, maar niet nadat hij dit ambt eerst weer heel duidelijk een bijzondere positie heeft toegekend.

UPDATE 12-3-2013:
Inmiddels is bekend geworden dat de pauselijke Vissersring, zowel in de vorm van de ring als in de vorm van een zegelstempel, alsmede een groter en een kleiner (relief)zegelstempel en het stempel voor de loden bulzegels onbruikbaar zijn gemaakt door in de stempelplaten een kruis te kerven.

—

Zie ook:
– Fotoserie van het vertrek van de paus
– Sede Vacante-website www.tu-es-petrus.nl
.

Paus Benedictus XVI treedt af op 28 februari

Totaal onverwacht heeft paus Benedictus XVI vandaag bekend gemaakt dat hij op donderdag 28 februari aanstaande zijn ambt als opperherder van de Rooms-Katholieke Kerk zal neerleggen. Benedictus XVI werd in april 2005 tot paus gekozen en zijn pontificaat heeft dus nog net geen 8 jaar geduurd.

De paus maakte zijn aftreden bekend middels een in het Latijn gehouden toespraak tot het college van kardinalen, die traditiegetrouw bijeenkwamen in de Sala Bologna van het Apostolisch Paleis in Vaticaanstad:

Paus Benedictus laat zijn aftreden ingaan op 28 februari om 20.00 uur, maar of dat met een ceremoniële handeling gepaard zal gaan is nog niet bekend. In elk geval zal vanaf dat tijdstip het pausschap vacant zijn, totdat er een nieuwe paus gekozen is. Gedurende deze tussentijd, de sedisvacatio of sede vacante, zal kardinaal-camerlengo Tarcisio Bertone de wereldlijke zaken van de Kerk waarnemen.

Volgens de geldende regels kan het conclaaf dan tussen de 15 en 20 dagen later beginnen, zodat er tegen eind maart een nieuwe paus gekozen zal zijn. Dit is dan net op tijd voor Pasen, dat dit jaar op 31 maart valt. Aan het conclaaf zullen 117 kardinalen deelnemen.

Het aftreden van de paus komt als bijzonder onverwacht omdat het in de geschiedenis waarschijnlijk slechts vier keer is voorgekomen dat een paus afstand van zijn ambt deed. Het bekendste voorbeeld was paus Celestinus V, die in 1294 aftrad en zich in een klooster terugtrok. In 1415 trad ook paus Gregorius XII af, om daarmee een eind te maken aan het zogeheten Westers Schisma.

Als reden voor zijn aftreden liet Benedictus XVI weten dat het ambt hem de laatste tijd te zwaar is geworden – dit aldus zijn eerdergenoemde toespraak, die vandaag direct in verschillende talen (PDF) werd verspreid. Dat de ouderdom de paus parten ging spelen was de afgelopen maanden vaker zichtbaar. Zo ging bijvoorbeeld het lopen steeds moeizamer en moest hij, net als zijn voorganger Johannes Paulus II, meermalen gebruik maken van een rijdend platformpje.

Ook wordt vaak gezegd dat Benedictus XVI veel meer een geleerde dan een bestuurder is en dat hij moeite zou hebben gehad met alle intriges binnen het Vaticaan. Die intriges kunnen echter niets nieuws voor hem zijn geweest, aangezien hij al sinds 1981 prefect van de Congregatie voor de Geloofsleer en daarmee een van de meest invloedrijke personen in het Vaticaan was. Vermoedelijk zal hij dan ook gewoon niet meer de kracht hebben gehad om al deze interne kwesties het hoofd te bieden – wat mogelijk zijn vroegere kamerdienaar dan weer noopte om over de Vaticaanse misstanden naar de media te lekken.

Toch komt het aftreden heel abrupt. In oktober had Benedictus nog het Jaar van het Geloof geopend en kortgeleden was hij zelfs begonnen met het versturen van berichten via Twitter. Ook met het herstel van de oude pauselijke gewaden leek hij nog druk bezig, gezien het opnieuw in gebruik nemen van de fanon eind vorig jaar. Nu zal het aan zijn opvolger zijn om te bepalen of deze liturgische restauratie wordt voortgezet.

Met deze onverwachte stap heeft paus Benedictus XVI echter ook een precedent geschapen, dat het voor zijn opvolgers makkelijker zal maken om eveneens voor een vrijwillig aftreden te kiezen. Dat wederom kan het voor de kardinalen makkelijker maken om een wat jongere paus te kiezen. Die hoeft zich dan immers niet meer door de traditie gedwongen te voelen om tot zijn dood aan te blijven.

Benedictus XVI zal zich na zijn aftreden eerst terugtrekken in het pauselijke zomerverblijf Castel Gandolfo, om daarna zijn laatste jaren door te brengen in het kleine klooster Mater Ecclesiae in de tuinen van Vaticaanstad:

Het is opmerkelijk dat de dan voormalige paus nog zo dicht bij het centrum van de macht wil blijven wonen, en niet bijvoorbeeld teruggaat naar zijn broer Georg in Duitsland, één van de zeer weinige personen die al eerder van het aftreden op de hoogte was.

Nog onduidelijk is hoe de paus Benedictus XVI na zijn aftreden zal gaan heten. De Vaticaanse woordvoerder liet weten dat hij zijn naam Benedictus zal aanhouden en vermoedelijk de status van emeritus-bisschop van Rome zal krijgen. Volgens het kerkelijk recht is hij sinds zijn keuze tot paus namelijk geen kardinaal meer.

– Zie ook dit artikel van de Daily Mail met enkele fraaie foto’s

Kerstmis 2012: de paus onderscheidt zichzelf met de fanon

Inmiddels is het een traditie geworden dat rond Pasen en Kerstmis op deze weblog aandacht wordt besteed aan de pauselijke kledij (deze keer iets verlaat wegens hernieuwde storingen bij de provider van deze weblog).

Afgelopen Pasen konden we constateren dat er na enkele jaren van onduidelijkheid eindelijk een zekere lijn kwam in de gewaden waarin paus Benedictus tijdens de zegen Urbi et Orbi te zien is.

Er leek hiermee wat rust te zijn gekomen rond de pauselijke paramenten, ware het niet dat er afgelopen oktober wederom een oud pauselijk kledingstuk uit de kast gehaald is, dat tijdens de afgelopen kerstnachtmis opnieuw door de paus is gedragen.

Het gaat hierbij om de fanon, een wit-goud gestreepte schoudermantel, die sinds de 13e eeuw exclusief aan de paus was voorbehouden. De fanon wordt onder het pallium, maar over het kazuifel heen gedragen:

Paus Benedictus XVI met de fanon in oktober 2012

 

Waarom paus Benedictus dit liturgische kledingstuk opnieuw in gebruik heeft genomen is niet geheel duidelijk. Naar verluid, en voor wat het waard is, zou hij de fanon al bij het begin van zijn pontificaat in 2005 hebben willen gebruiken, maar zou zijn ceremoniemeester voorrang hebben gegeven aan het vernieuwde pallium.

Hoe dit ook zij, in elk geval verklaarde de pauselijke ceremoniemeester mgr. Guido Marini op 19 december j.l. in een interview met de Osservatore Romano dat  paus Benedictus het gebruik van de fanon wil behouden en dat de symbolische betekenis ervan als het “het schild van het geloof” goed past bij het Jaar van het Geloof, dat in oktober van start ging. Daarnaast symboliseren de gouden en zilveren strepen de eenheid van de Latijnse en de Oosterse Kerk, rustend op de schouders van de opvolger van Petrus.

Dat de paus het gebruik van de fanon wil behouden klinkt enigszins alsof hij de verjaring ervan wil stuiten, zoals men dat juridisch noemt als men een actie onderneemt om te voorkomen dat iets definitief in onbruik raakt (verjaart). Het kerkelijk recht is weliswaar niet van toepassing op de liturgie, maar het is redelijk goed voor te stellen dat Benedictus XVI de fanon en enkele andere oude pauselijke gewaden opnieuw in gebruik heeft genomen, om daarmee te voorkomen dat ze definitief in vergetelheid en onbruik raken. De meeste van deze stukken zijn uiterlijk begin jaren ’80 voor het laatst gedragen, de fanon voor het laatst door paus Johannes Paulus II in 1984.

Sommigen zien het opnieuw in gebruik nemen van de fanon als een gebaar richting de traditionalisten en de aanhangers van de Tridentijnse ritus, die willen vasthouden aan de vormen waarin de liturgie vóór het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) werd gevierd. Een argument daarvoor is dat deze redelijk subtiele veranderingen in de kledij de meeste mensen volledig zal ontgaan. Het is slechts een kleine groep specialisten die het opvalt, waaronder relatief veel traditionalisten. De paus zou dan mogelijk onder meer hiermee willen proberen te voorkomen dat zij zich nog meer aan het pauselijk gezag onttrekken.

Met het herstel van deze oude, specifiek pauselijke gewaden neemt Benedictus XVI in elk geval wel meer afstand van de ontwikkelingen die met het Tweede Vaticaans Concilie werden ingezet. De paus was toen niet meer de absolute monarch, maar werd meer als de eerste onder de bisschoppen, als primus inter pares, gezien. Mede vanuit die gedachte werden een hele reeks specifiek pauselijke attributen afgeschaft, zoals o.a. de tiara en de vorstelijke draagstoel. Afgezien van de witte soutane, droeg de paus sindsdien dezelfde (liturgische) kledingstukken als de overige aartsbisschoppen.

Door de diverse traditionele kledingstukken weer in gebruik te nemen benadrukt Benedictus XVI nu dus weer de aparte en bijzondere positie van de paus. De noodzaak hiervoor is echter niet geheel duidelijk, want door de moderne communicatiemiddelen en de media is de invloed van het pausschap de afgelopen decennia juist al aanzienlijk toegenomen. Terwijl vele katholieken nog niet eens weten wie hun bisschop is, kent wel wereldwijd iedereen de paus – men zou dus denken dat dat ambt geen extra aankleding meer behoeft.

Opmerkelijk en interessant is echter ook dat de pauselijke ceremoniemeester verklaarde dat de gouden en zilveren strepen van de fanon de eenheid van de Latijnse en de Oosterse Kerk symboliseren, een betekenis die ik nog nergens anders ben tegengekomen. Dit zou er op kunnen wijzen dat paus Benedictus voor zichzelf c.q. het pausschap ook een sterkere rol wil geven in het bevorderen van de hereniging van de Rooms-Katholieke en de Orthodoxe kerken.

Tenslotte is het goed om te bedenken dat niet slechts één van bovengenoemde redenen de enig juiste hoeft te zijn. Zoals vaak in het Katholicisme, hoeft het ook hierbij niet óf-óf te zijn, maar kan het heel goed ook én-én zijn, namelijk dat de paus met deze veranderingen gewoon meerdere vliegen in één klap wil slaan.

—

Zie ook de bespreking van de herinvoering van de fanon bij:
– The Pope Benedict Forum
– New Liturgical Movement

.

Paus Benedictus XVI viert 85e verjaardag

Vandaag viert paus Benedictus XVI zijn 85e verjaardag en is daarmee de oudste paus in functie sinds paus Leo XIII, die in 1903 op 93-jarige leeftijd overleed. Al bij zijn verkiezing tot paus in 2005 was Joseph Ratzinger met 78 jaar de oudste gekozene sinds 275 jaar.

Ter gelegenheid van deze verjaardag was er geen feestelijke openbare misviering, zoals bij zijn 80e verjaardag in 2007. Wel was er een kleinere besloten viering in de Capella Paolina, vlak naast de Sixtijnse Kapel in het Apostolisch Paleis van het Vaticaan. Deze kapel heeft Benedictus enkele jaren geleden geheel in oude luister laten herstellen.

Dat de verjaardagsviering in die kapel plaatsvond staat ook symbool voor de lijn van zijn pontificaat. De Capella Paolina stamt uit de 16e eeuw en is rijk versierd in laat-renaissance en barokstijl. en daarmee een voorbeeld van de Contrareformatie. Ook het beleid van Benedictus XVI is sterk gericht op de innerlijke versterking van de Kerk, waar de paus zich ook qua uiterlijke presentatie graag bij aansluit door het weer invoeren van bijv. de barokke kazuifels.

Hiermee onderscheidt de huidige paus zich duidelijk van zijn voorganger Johannes Paulus II, wiens beleid zich ook mooi laat aflezen aan de kapel in het Vaticaan die hij destijds in de jaren ’90 liet restaureren, namelijk de Redemptoris Mater-kapel. Die heeft een aankleding gekregen in een stijl die zowel modern als oosters aandoet en die daarmee ook symboliseert zien hoe Johannes Paulus bruggen probeerde te slaan naar de moderne cultuur en naar de Oosterse Kerken.

Zowel de meer naar binnen gekeerde stijl van de Benedictus XVI als het meer naar buiten gekeerde optreden van zijn voorganger laten zich dus beide ook aflezen aan de kapellen die zij in het Vaticaan hebben laten restaureren.