Kerstmis 2020: nachtmis en Urbi et Orbi in coronatijd

Nadat eerder dit jaar het Paasfeest al geheel in het teken van de coronapandemie stond, en paus Franciscus op 27 maart een indrukwekkende buitengewone zegen Urbi et Orbi gaf, was ook de viering Kerstmis door de coronamaatregelen zeer sterk beperkt.

Kerstnachtmis

Vanwege de avondklok was de nachtmis in de Sint-Pieter met twee uur vervroegd en begon daarom al om 19.30 uur. Net als met Pasen vond de viering plaats in het hoogkoor van de basiliek, rond het altaar waarachter de reusachtige Zetel van Petrus torent:

Kerstnachtmis in het hoogkoor van de Sint-Pieter (screenshot van de Vaticaanse televisie)

Door deze situering viel de relatief kleinschalige viering niet weg in de leegte van de voor de rest geheel verlaten Sint-Pieter. Paus Franciscus droeg als gebruikelijk bij hoogfeesten zijn sobere “franciscaanse” kazuifel met bijpassende mijter.

Zegen Urbi et Orbi

Op Eerste Kerstdag gaf paus Franciscus om 12.00 uur weer de traditionele zegen Urbi et Orbi. Wegens de coronamaatregelen was deze wederom alleen via de televisie en de Vaticaanse internetkanalen te ontvangen. Met Pasen gaf de paus deze zegen direct aansluitend aan de ochtendmis, staand voor het pauselijke altaar richting het volledig lege schip van de Sint-Pieter.

Voor de kerstzegen was de opzet anders: voor het eerst vond deze, eigenlijk heel toepasselijk, plaats in de Zaal der Zegeningen (Aula delle Benedizioni), de enorme hal die zich boven het voorportaal van de Sint-Pieter bevindt en vanwaaruit je op het balkon komt waar de paus normaliter de zegen geeft.

Deze zaal is dermate groot dat deze keer ook Vaticaanse medewerkers, allen voorzien van mondkapjes, de zegen op veilige afstand van elkaar konden bijwonen:

De Zaal der Zegeningen tijdens het Urbi et Orbi met Kerst 2020 (foto: Vatican Media)

Staande op een verhoging en achter een moderne plexiglazen lezenaar sprak paus Franciscus eerst zijn kerstboodschap uit. Uiteraard ging het daarbij over de coronacrisis, maar besprak hij ook het leed van mensen en bevolkingsgroepen in tal van landen, met als opvallende uitzondering het lot van de Oeigoeren in China.

Daarna volgde het Angelusgebed (ook wel bekend als het Engel des Heren), dat door katholieke vanoudsher om 12 uur ’s middags wordt gebeden (door de paus bijvoorbeeld elke zondag voor de verzamelde pelgrims op het Sint-Pietersplein), maar nu dus voor het eerst ook bij deze gelegenheid.

Na het Angelus kondigde de aartspriester van de Sint-Pieter, Angelo kardinaal Comastri, de zegen Urbi et Orbi aan, waarvoor paus Franciscus de effen rode stola omgehangen kreeg die ooit voor paus Paulus VI vervaardigd was. Mogelijk dat vanwege de coronacrisis voor dit sobere model gekozen was, waar Franciscus in voorgaande jaren juist weer de rijkversierde klassieke staatsiestola was gaan gebruiken, die nu goed bij de grandeur van de zaal gepast zou hebben.

Paus Franciscus geeft de zegen Urbi et Orbi (foto via KRO/NCRV)

Na afloop van de zegen sprak paus Franciscus nog een korte kerstgroet in het Italiaans. De kerstwensen in ruim 60 verschillende talen die zijn voorgangers Johannes Paulus II en Benedictus XVI uitspraken heeft de huidige paus al direct na zijn aantreden achterwege gelaten.

Franciscus eindigde zijn kerstgroet met “geniet van het kersteten, arrivederci!” wat meer past bij een dorpspastoor, dan bij de opperherder van de wereldkerk, net zoals hij kennelijk liever het alledaagse Angelus bidt, dan de plechtige zegen Urbi et Orbi geeft.

Links en bronnen
– Katholiek Nieuwsblad: Urbi et Orbi: dankzij dit Kind kunnen wij God ‘Vader’ noemen
– KRO/NCRV: Urbi et orbi: ‘Kerstkind maakt alle mensen tot broers en zussen’

Paus Franciscus’ Urbi et Orbi met Pasen

Eerder vandaag sprak paus Franciscus traditiegetrouw de zegen Urbi et Orbi uit, maar vanwege de coronacrisis deze keer in een nagenoeg geheel lege Sint-Pietersbasiliek. Ook de voorafgaande paasmis en de paaswake gisteravond werden in aanwezigheid van slechts een handjevol mensen gevierd.

Deze uitzonderlijke gelegenheid is een goed moment om even terug te blikken op het Urbi et Orbi onder paus Franciscus. Onder zijn voorganger Benedictus XVI heb ik deze plechtigheid nauwkeurig gevolgd en beschreven omdat er zich telkens weer merkwaardige veranderingen in de uiterlijkheden van dit ritueel voordeden.

Onder paus Franciscus is een en ander in een wat rustiger vaarwater gekomen, niet in de laatste plaats omdat hij afstand heeft gedaan van de meeste specifiek pauselijke uiterlijkheden, die juist onder Benedictus weer opnieuw in gebruik waren gekomen (zoals de pauselijke koorkledij, de troonzetel en een nieuw pallium).

Het Urbi et Orbi dat paus Franciscus vandaag uitsprak was uitzonderlijk omdat hij dit niet deed vanaf het balkon van de Sint-Pietersbasiliek, maar binnen in de Sint-Pieter, staande voor het centrale altaar, sprekend richting het volledig lege schip van deze kerk en alleen waargenomen door de televisiecamera’s.

Wel als gebruikelijk hield de paus een korte toespraak, waarna hij in het Italiaans een Gelukkig Pasen wenste. Het uitspreken van paaswensen in meer dan 60 talen, zoals paus Johannes Paulus II en paus Benedictus XVI dat deden, is door Franciscus direct na zijn aantreden achterwege gelaten.

Vervolgens kondigde de aartspriester van de Sint-Pieter, Angelo kardinaal Comastri, de zegen Urbi et Orbi aan. Paus Franciscus las de tekst van de zegen op vanaf het papier op zijn lezenaar, in plaats van uit een speciaal voorgehouden boek zoals op het balkon altijd gebeurde.

Wel kreeg de paus een witte (maar nogal grijs ogende) staatsiestola omgehangen ten teken dat het bij de zegen om een sacramentele handeling gaat. Bij het maken van het zegengebaar nam de paus echter niet zijn pauselijke kruisstaf in handen, zoals bij een bisschoppelijke zegen gebruikelijk is en sinds Paulus VI ook bij de zegen Urbi et Orbi gebeurde.

Afgezien van de bijzondere omstandigheden vanwege de coronacrisis is de wijze waarop paus Franciscus de zegen Urbi et Orbi geeft inmiddels wel consistent geworden. Als we alleen kijken naar de zegen met Pasen, dan zien we dat Franciscus vanaf 2015 steeds dezelfde klassieke witte staatsiestola draagt en geen kruisstaf in handen neemt:

Met Pasen 2014 droeg Franciscus nog een gewone witte liturgische stola zonder enige versiering en bij zijn allereerste Urbi et Orbi in 2013 een eenvoudiger versierde rode staatsiestola. Voor de Paastijd is echter vanouds een witte staatsiestola gebruikelijk, met Kerst wordt een rode gedragen.

Bij beide feesten draagt paus Franciscus inmiddels een rijkversierd exemplaar dat ook door zijn voorgangers gedragen werd. Dat is een mooie uiting van continuïteit en geeft het ritueel de nodige luister die onder de huidige paus relatief zeldzaam is geworden.

Paus Franciscus tijdens het uitspreken van de zegen Urbi et Orbi met Kerst 2014

Paus Franciscus geeft buitengewone zegen Urbi et Orbi voor de coronaslachtoffers

Afgelopen vrijdag, 27 maart 2020, heeft paus Franciscus op zeer indrukwekkende en nog niet eerder vertoonde wijze de pauselijke zegen Urbi et Orbi in de vorm van een Eucharistische zegen gegeven. Normaal wordt het Urbi et Orbi alleen met Pasen en Kerstmis uitgesproken en direct nadat een nieuwe Paus is gekozen.

De plechtigheid begon vrijdagavond om 18.00 uur op een geheel verlaten Sint-Pietersplein. Alleen geheel in de verte, achter de hekken waarmee het plein wegens de coronacrisis is afgesloten waren een handjevol toeschouwers en politiewagens zichtbaar. De droefheid van de gelegenheid werd nog eens benadrukt door het vallen van de avond en de regen.

Vlak voor de Sint-Pietersbasiliek waren naast de gebruikelijke overkapping voor openluchtmissen twee bijzondere voorwerpen van devotie opgesteld, namelijk de aan de apostel Lucas toegeschreven icoon Salus Populi Romani, die al in het jaar 593 door de straten van Rome werd gedragen om onheil af te weren, alsmede het mirakelkruis uit de San Marcello al Corso, die tijdens de pestepidemie van 1522 door de eeuwige stad ging.

Evangelielezing en gebed

Paus Franciscus kwam in de regen aanlopen vanaf het Sint-Pietersplein, slechts gekleed in de witte soutane. Bij de plechtigheid werd de Paus geassisteerd door zijn ceremoniemeeser Guido Marini, die eveneens heel sober alleen een geheel zwarte soutane droeg.

Vervolgens was er een gezongen evangelielezing (Markus 4:35-41 over de leerlingen van Jezus die bang zijn als ze met hun boot in een storm belanden) waarover paus Franciscus een overweging hield – de volledige tekst in het Engels is op de website van het Vaticaan na te lezen.

Daarna liep de Paus naar de Maria-icoon voor een kort stil gebed onderwijl een Maria-antifoon werd gezongen. Aansluitend stond hij stil voor een gebed bij het kruisbeeld (achteraf bleek dit beeld door de regen grote schade te hebben opgelopen).

Hierna ging de Paus het voorportaal van de Sint-Pieter binnen, waar hij een eenvoudige witte koorkap omkreeg. Vanuit de Sacramentskapel van de basiliek werd een fraaie klassieke monstrans met het Allerheiligste binnengedragen en op een tijdelijk altaar geplaatst.

Gezeten in een stoel verbleef paus Franciscus eerst een tijdlang in stille aanbidding van het Sacrament, waarna enkele aanwezige geestelijken (wegens het risico op coronabesmetting op veilige afstand van elkaar) een smeekgebed reciteerden.

Volle aflaat

Nadat paus Franciscus een schoudervelum omgehangen had gekregen om de monstrans op eerbiedige wijze in handen te kunnen nemen, kondigde de aartspriester van de Sint-Pieter het Urbi et Orbi aan, zeggende dat aan iedereen die deze zegen via radio, televisie of andere communicatiemiddelen ontvangt een volle aflaat verkrijgt.

Een volle aflaat betekent kwijtschelding van alle tijdelijke straffen voor begane zonden, waarvan de schuld reeds vergeven is door het kruisoffer van Jezus Christus. Dat betekent dat de ziel van de gelovige die een dergelijke aflaat heeft verkregen na overlijden direct naar de hemel gaat.

Voorwaarden voor deze aflaat zijn dat de gelovige binnen 20 dagen voor of na de zegen moet biechten, ter communie gaan, de zonde afzweren en bidden voor de intenties van de Paus. Omdat vanwege het coronagevaar direct contact vermeden moet worden, had de Apostolische Penitentiarie al op 20 maart de regels voor de biecht versoepeld.

Eucharistische zegen

Met de monstrans in handen liep paus Franciscus naar de grote deuropening van de Sint-Pieter om het Allerheiligste aan de stad (Urbi) en de wereld (Orbi) te tonen. Onderwijl vermengde het klokgelui van de Sint-Pieter zich op dramatische wijze met de sirenes van hulpdiensten in de stad.

Op de televisiebeelden was goed het rijke goudborduursel van een stralenkrans met daarin het Christusmonogram IHS (Iesus Hominum Salvator voor Jezus Redder der Mensen) op de achterzijde van het schoudervelum te zien – niet alleen een verwijzing naar Christus’ tegenwoordigheid in het Heilig Sacrament, maar ook het embleem van de Jezuïetenorde waar paus Franciscus toe behoort.

Na de monstrans met het Allerheiligste in drie richtingen te hebben getoond maakte hij er wederom in drie richtingen het kruisteken mee, zoals normaliter een Eucharistische zegen wordt gegeven. Deze keer was het tegelijk een Urbi et Orbi, maar zonder woorden in eerbiedige stilte, waardoor nog sterker uitkwam dat het niet de Paus, maar Christus zelf was die de zegen gaf.

Links:
– NPOstart: Urbi et Orbi Extra (gehele uitzending)
– Kerknet.be: Paus tijdens Urbi et Orbi: We zitten allen in hetzelfde schuitje
– Antoine Bodar: Drama in duisternis
– Where Peter Is: Urbi et Orbi: Meeting the real Pope Francis

Opening van het Heilig Jaar van Barmhartigheid

Onlangs heeft paus Franciscus op plechtige wijze het Heilig Jaar van Barmhartigheid geopend. Hierbij worden de gelovigen opgeroepen om tot inkeer te komen en de grenzeloze barmhartigheid van God te ervaren.

Enkele bijzonderheden van dit Heilig Jaar zijn de heiligverklaring van Moeder Teresa, de WereldJongerenDagen in Krakau en de toestemming die paus Franciscus aan alle priesters heeft gegeven om vrouwen die een abortus hebben ondergaan te vergeven. Daarnaast zullen op lokaal niveau in de bisdommen ook een reeks van activiteiten plaatsvinden.

Opening van de Heilige Deuren

Het Heilig Jaar van Barmhartigheid begon met de  opening van de Heilige Deur in de Sint Pietersbasiliek. Dit gebeurde officieel op 8 december, het hoogfeest van Maria’s Onbevlekte Ontvangenis, tevens de dag dat 50 jaar geleden het Tweede Vaticaans Concilie werd afgesloten.

Geheel onverwacht opende paus Franciscus echter al op 29 november, tijdens zijn bezoek aan de Centraal Afrikaanse Republiek, de heilige deur in de kathedraal van Bangui (waarbij hij opmerkelijk genoeg in het Frans sprak). Aangezien dit tijdens de Adventsperiode viel, was de paus hierbij gekleed in een paarse koorkap met een eenvoudige versiering:

Paus Franciscus na de opening van de heilige deur in de kathedraal van Bangui in de Centraal Afrikaanse Republiek

Bij de opening van de Heilige Deur in de Sint-Pieter op 8 december, hoogfeest van Maria’s Onbevlekte Ontvangenis en zodoende wit als liturgische kleur, was de paus gekleed in een koorkap van gebroken wit met keltisch aandoende versiering, die ooit voor paus Johannes Paulus II vervaardigd en ook door paus Beneductus XVI regelmatig gedragen was. Franciscus droeg een bijpassende mijter en voerde de zilveren pauselijke staf van Paulus VI. Na hem ging ook emeritus-paus Benedictus de Heilige Deur door:

 

Het vorige Heilig Jaar vond plaats in het jaar 2000 en werd op kerstavond, 24 december 1999, geopend door de heilige paus Johannes Paulus II. Deze droeg een speciaal voor die gelegenheid vervaardigde koorkap die glinsterde in alle kleuren van de regenboog – het deed denken aan de kostbare veelkleurige mantel van Jozef en dermate opvallend, om niet te zeggen extravagant, dat het niet alleen ongekend mediageniek was, maar ook kritiek opriep:

Paus Johannes Paulus II knielt na het openen van de Heilige Deur in de Sint Pieter, 24 december 1999

Heilige Deuren

Officieel zijn er slechts 8 permanente Heilige Deuren: van oudsher in de 4 pauselijke aartsbasilieken in Rome en daarnaast nog in Santiago de Compostela (sinds 1178), in de kapel van de pauselijke universiteit Santo Tomas in Manila (sinds 2010), in het heiligdom van de pastoor van Ars (sinds 2007) en in de OLVrouwe-kathedraal in Quebec (sinds 2013).

Voor het huidige Heilig Jaar van Barmhartigheid heeft paus Franciscus echter in de pauselijke bul Misericordiae Vultus aan alle bisscoppen het tijdelijke privilege verleend om in hun bisdom ook een heilige deur aan te wijzen en plechtig te openen. Een dergelijke heilige deur zal doorgaans in de kathedraal zijn, maar een bisschop kan ook deuren in andere belangrijke kerken of heiligdommen aanwijzen.

De heilige deur van de Sint Nicolaasbasiliek in Amsterdam vlak voor de opening ervan door hulpbisschop Van Burgsteden (foto: Bisdom Haarlem-Amsterdam)

Het stimuleren van plechtigheden en activiteiten in de bisdommen past niet alleen in de lijn van paus Franciscus om minder de nadruk te leggen op het Vaticaan als centrum van de Kerk, maar vermindert ook de druk van grote aantallen pelgrims naar  Rome, iets waar onbedoeld angst voor terroristische aanslagen vermoedelijk eveneens aan zal bijdragen.

Heilig Jaar

De viering van een Heilig Jaar gaat terug tot het Joodse jubeljaar, zoals dat al in de bijbel beschreven wordt. Vanaf de late middeleeuwen werd een Heilig Jaar eerst elke 50, en sinds 1470 elke 25 jaar gehouden, zodat elke generatie gelovigen het tenminste eenmaal kan meemaken. Wie aan de bijbehorende verplichtingen voldoet kan tijdens een Heilig Jaar een  volle(dige) aflaat verkrijgen, dat wil zeggen kwijtschelding van alle straffen voor begane zonden.

Naast deze gewone Heilige Jaren, is er ook tweemaal een buitengewoon Heilig Jaar gehouden. Eerst in 1933 toen herdacht werd dat 1900 jaar geleden de kruisdood van Jezus plaatsvond, en in 1983, toen dat 1950 jaar geleden was en de toenmalige paus Johannes Paulus II het als Heilig Jaar van de Verlossing had uitgeroepen.

Het huidige Heilig Jaar 2016 valt dus zowel buiten het ritme van de gewone, als van de buitengewone Heilige Jaren tot nu toe. Het past daarmee bij het enigszins gehaaste karakter dat menig besluit van paus Franciscus lijkt te kenmerken: van het ijlings weer terugdraaien van paramenten die Benedictus XVI ingebruik had genomen, tot de snelheid waarmee de curiehervorming en de familiesynode werden ingezet.

Afsluiting

Het Heilig Jaar van Barmhartigheid zal op 20 november 2016, het hoogfeest van Christus Koning van het Heelal, weer worden afgesloten met de plechtige sluiting van de Heilige Deuren in Rome en in de bisdommen elders in de wereld.

—–

• Meer foto’s: Papal Clothing and Liturgical Practices
• Internationale website: Jubilee of Mercy

Staatsiestola keert terug tijdens Urbi et Orbi

Traditiegetrouw kijken we weer even terug op de pauselijke gewaden tijdens het Urbi et Orbi, deze keer zowel tijdens de afgelopen Kerst, als tijdens Pasen eerder dit jaar.

Al onder de vorige paus Benedictus XVI begon een merkwaardige wisselvalligheid in de wijze waarop de paus gekleed ging tijdens het Urbi et Orbi.

Deze Kerst bleek dat paus Franciscus, net als met Pasen, weer een pauselijke staatsiestola te zijn gaan dragen, waarmee een wat meer consistente lijn lijkt te zijn ingezet.

Kerstmis 2015

Tijdens het Urbi et Orbi van afgelopen Kerst droeg paus Franciscus tijdens het uitspreken van de plechtige zegen de pauselijke staatsiestola in het klassieke brede model van rood fluweel met versieringen in barokke stijl. Deze stola is vooral bekend omdat hij door al zijn voorgangers werd gedragen toen zij na hun uitverkiezing tot paus voor het eerst op het balkon van de Sint Pieter verschenen.

Paus Franciscus spreekt de zegen Urbi et Orbi uit – Kerstmis 2015

Ook vorig jaar, tijdens het Urbi et Orbi van het Kerstfeest 2014 droeg Franciscus deze zelfde rijkversierde pauselijke staatsiestola.

Pasen 2015

Afgelopen Pasen liet paus Franciscus zich eveneens weer een staatsiestola omhangen, zij het geen rode, maar een witte. Het in de paastijd dragen van een witte stola (en bijbehorende witte koorkledij)  was in onbruik geraakt, maar werd in 2008 door paus Benedictus XVI weer opnieuw ingevoerd. Het is een van de weinige rituele “vernieuwingen” van Benedictus die door de huidige paus niet zijn teruggedraaid.

Paus Franciscus geeft de zegen Urbi et Orbi – Pasen 2015

Vorig jaar, 2014, droeg paus Franciscus tijdens het Urbi et Orbi nog een eenvoudige witte stola zonder enige versiering, die zich daarmee niet onderscheidde van de algemeen gangbare stola’s zoals alle priesters en bisschoppen die tijdens liturgische vieringen dragen.

De daaraan voorafgaande Urbi et Orbi van Kerst 2013 droeg de paus eenzelfde eenvoudige, onversierde stola, maar dan in het rood. Daarmee leek het er even op dat Franciscus voor het uitspreken van deze plechtige zegen afstand had gedaan van nagenoeg alle uiterlijke vormen die specifiek aan het pausschap verbonden waren.

Terugkeer

Nu lijkt paus Franciscus c.q. zijn ceremoniemeester daar toch weer op te zijn teruggekomen, door al tijdens drie gelegenheden van het Urbi et Orbi op rij weer een specifiek pauselijke staatsiestola te hebben gedragen.

Het blijft echter opmerkelijk, om niet te zeggen verbazend dat men ten Vaticane zo wispelturig met de keuze van deze paramenten is omgegaan. Dat de paus nu weer een staatsiestola draagt, geeft echter hoop dat dit wat meer consistent zal worden voortgezet.

 

• Volgende keer wat meer over de achtergronden van het Heilig Jaar.

Kerstmis 2014 ten Vaticane

Traditiegetrouw hier weer even enkele opvallende dingen die met Kerstmis in Rome te zien waren. Naast een opzienbarende kersttoespraak voor de leden van de Curie, ging er ook deze keer weer verwarrende signalen uit van de manier waarop paus Franciscus bij het Urbi et Orbi verscheen.

Urbi et Orbi

Vooor de zegen Urbi et Orbi en de voorafgaande toespraak verscheen paus Franciscus als gebruikelijk in de witte soutane op het balkon van de Sint-Pieter. Er waren geen kerstwensen in 60 talen, enkel in het Italiaans.

Wat echter vooral opviel was dat Franciscus tijdens het uitspreken van de eigenlijke zegen de traditionele pauselijke staatsiestola omgehangen kreeg, het brede en rijkversierde exemplaar waarmee al sinds de 19e eeuw de pausen direct na hun uitverkiezing op het balkon van de Sint-Pieter verschijnen:

Paus Franciscus tijdens het uitspreken van de zegen Urbi et Orbi met Kerst 2014

Paus Benedictus XVI droeg deze staatsiestola met regelmaaat, maar de huidige paus heeft hem na zijn eerste balkonscene niet meer gedragen, net zo min als de bijbehorende pauselijke koorkledij. Tijdens Franciscus’ eerste Urbi et Orbi met Pasen 2013 droeg hij een veel soberder uitgevoerde staatsiestola. Met Kerst 2013 en Pasen 2014 droeg de Paus vervolgens een gewone liturgische stola (in rood, resp. wit) die voor paus Paulus VI gemaakt was en afgezien van een kruis geen enkele versiering heeft:

Paus Franciscus na het uitspreken van de zegen Urbi et Orbi met Kerst 2013

Deze twee voorgaande keren was de stola dermate sober, dat hij in niets meer verschilde van een reguliere liturgische stola, zoals alle priesters en bisschoppen die onder het kazuifel (behoren te) dragen. Paus Franciscus leek daarmee dan ook afstand te hebben genomen van nagenoeg alle specifiek pauselijke paramenten en kledingstukken.

Wat Franciscus en/of zijn ceremoniemeester bewogen heeft om nu weer terug te grijpen op de traditionele staatsiestola, waardoor nu weer meer de pauselijke waardigheid wordt onderstreept, is niet bekend. In elk geval blijkt er na jaren van wisselingen en veranderingen nog steeds geen enkele consistentie in te zitten.

Kersttoespraak

Veel meer ophef dan deze waarschijnlijk door slechts weinig mensen waargenomen details veroorzaakte Franciscus’ kersttoespraak voor de leden van de Romeinse Curie op 22 december. Daarin noemde hij 15 kwalen en gebreken op waaraan de Curie zou lijden, waaronder het gevoel onmisbaar en onsterfelijk te zijn, roddel, rivaliteit, onverschilligheid, “spirituele Alzheimer” en “existentiële schizofrenie”. Dergelijk zware kritiek is zeer ongewoon en deze toespraak kreeg dan ook direct wereldwijd media-aandacht, in Nederland kwam het onder meer groot op de voorpagina’s van NRC Handelsblad en De Volkskrant.

Hoezeer deze uitspraken door menigeen binnen en buiten de Kerk ook toegejuichd worden, het is zeer de vraag of dergelijke kritiek niet contraproductief is. Paus Francsicus zal immers nog jarenlang op de medewerking van de leden van de Curie zijn aangewezen en dan is het op z’n zachtst gezegd niet heel handig, en eigenlijk ook niet heel erg fatsoenlijk, om hen publiekelijk op deze wijze de mantel uit te vegen. Het onconventionele optreden van paus Franciscus is waarschijnlijk velen toch al tegen de borst gestoten en naar verluid heeft de Paus deze toespraak ook mede geschreven als uiting van frustratie over de tegenwerking die hij binnen de Curie ervaart.

.

Zie ook
– Gerry van der List in Elsevier: Ramkoers van paus maakt hem wel populair, maar is niet effectief
– Pastoor Mennen over paus Franciscus: Een merkwaardige figuur
– Observatrix over paus Franciscus: Paus Franciscus raast er weer op los

.