Abortus: woede en ongeloofwaardigheid

Vorige week was er wederom een onverkwikkelijke rel rond het thema abortus. Aanleiding was een open brief die de kersverse hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad, Mariska Orban-De Haas, schreef aan VVD-kamerlid Jeanine Hennis-Plasschaert.

Abortus
De open brief ging over de boze en verontwaardige reactie van Jeanine Hennis, toen zij eind september, samen met alle andere leden van de Eerste en Tweede Kamer, een brief van de hulpbisschop van Roermond, mgr. Everard De Jong, kreeg met het verzoek nog eens na te denken over de financiering van abortusklinieken. Met name het bijgevoegde plastic poppetje in de vorm van een foetus viel om persoonlijke redenen verkeerd bij mevr. Hennis.

Woede
Kon de brief van mgr. De Jong al rekenen op een storm van protest en hoon, de open brief van mevr. Orban leidde binnen de korste keren tot een stortvloed van de meest grove en hatelijke reacties en verwensingen. Op twitter en bij andere internetplatformen zijn zulke spontane uitbarstingen van blinde haat en woede inmiddels een gebruikelijk beeld. Toch vroegen sommigen zich af waar de enorme boosheid over de open brief van mevr. Orban opeens vandaan kwam.

Contraproductief
Jan Dirk Snel analyseert op zijn weblog enige argumenten voor en tegen abortus en constateert dat er kennelijk een groot taboe op een bespreking van deze kwestie rust. Eric van den Berg en enkele anderen constateren dat het zo rechtstreeks op persoonlijke emoties inspelen volstrekt contraproductief werkt. Toch zijn daarmee vermoedelijk nog niet alle oorzaken voor de publieke verontwaardiging gegeven.

Selectief
Bij mij wekte de open brief ook de nodige irritatie en boosheid, net als eerder de brief van mgr. De Jong. Dit vooral omdat nu weer voor de zoveelste keer vanuit de Kerk c.q. katholieke kring de abortuskwestie wordt opgerakeld, terwijl ondertussen over maatschappelijke kwesties die veel actueler zijn wordt gezwegen, of in elk geval niet iets wordt gezegd dat de kranten haalt. Ik denk dat de boosheid van zovele niet-gelovigen misschien wel meer voortkomt uit het maar eindeloos blijven hameren op een kwestie die allang afgedaan is, dan uit het katholieke anti-abortusstandpunt op zich. Het lijkt er immers niet op dat zij heel diep over het abortusvraagstuk hebben nagedacht.

Achterhaald
Eerlijk gezegd zie ik zelf het nut van de abortusdiscussie ook niet meer zo goed. Het standpunt van de Kerk is helder en legitiem, maar de maatschappelijke strijd daarover is gestreden, en verloren. Waarom kan dat vanuit de Kerk niet erkend worden, al was het maar stilzwijgend? Bij andere moderne ontwikkelingen (natuurwetenschap, democratie, evolutie, e.d.) heeft de Kerk zich ook neergelegd of ze zelfs geaccepteerd.
Wat abortus, euthanasie, homohuwelijk e.d. betreft hoeft de Kerk haar leerstellingen niet aan te passen, maar ze kan erkennen dat andere mensen daar inmiddels anders over denken. Maar wanneer de Kerk mensen hierover steeds maar weer de les meent te moeten lezen, dan neemt men haar op een gegeven moment niet meer serieus – get a life zegt men dan tegenwoordig.

Oorzaken
Van het steeds maar weer aan de orde stellen van abortus, euthanasie en homohuwelijk gaat eigenlijk ook een rare gedachtegang uit: alsof dit de wortels van alle kwaad zijn, en dat alles beter wordt, zodra die uitgebannen zijn. Feitelijk is het natuurlijk omgekeerd: met name abortus en euthanasie zijn niet de oorzaken, maar de gevolgen van allerlei ongewenste omstandigheden – dáár zou de discussie over moeten gaan. Waardoor worden mensen tot zulke drastische handelingen, tot misdrijven en tot zonde gedreven? Daar valt heel wat over te zeggen, en dan gaat het over politiek, cultuur en economie, over leef- en werkomstandigheden, over kansen en over uitsluiting – uiterst actueel!

Schrijnend
Van homoseksualiteit, abortus en euthanasie (als moord gezien) wordt gezegd dat het “ten hemel schreiende” zonden zijn. Maar wat er bijna nooit bij verteld wordt is dat er in de Bijbel nog meer van zulke ten hemel schreiende zondes worden genoemd: namelijk het verdrukken van volkeren, onrecht tegen vreemdelingen, weduwen en wezen en het niet voorzien in de levensbehoeften van armen. Die laatsten zijn al een heel stuk meer sociaal-economisch van aard.
Maar daar horen we vanuit de Kerk of kerkelijke kringen zelden iets over, in elk geval niet zodanig dat het de kranten haalt. Kennelijk spreekt de Kerk zich makkelijker en liever uit tegen wat “conservatief rechts” verwerpelijk vindt (homoseksualiteit, abortus e.d.), dan tegen wat “sociaal links” verwerpelijk vindt (verwaarlozing van sociaal zwakkeren).

Geloofwaardigheid
Alleen dit al maken de kerkelijke uitspraken over abortus e.d. nogal ongeloofwaardig en hypocriet. Mensen voelen in de praktijk heel goed aan dat er meer en grotere problemen zijn, maar waar ze vanuit de Kerk niets over horen. Zeker, de Kerk mag en moet verkondigen dat abortus e.d. zware zondes zijn, maar niet als zij bijna verzwijgt dat er ook zware zondes op sociaal-economisch vlak bestaan – en laten nou net die voor een belangrijk deel de oorzaken en omstandigheden leveren voor handelingen als moord, abortus en euthanasie. Wil de Kerk hierover nog geloofwaardig kunnen spreken, dan zal zij moeten beginnen bij de dingen die het dagelijks leven bepalen, niet bij de uitersten van geboorte en dood.
.